Sector van de basisgeneesmiddelen trekt aan de alarmbel: elk jaar verdwijnen er 120 medicijnen, ten gunste van duurdere alternatieven

De voorbije vijf jaar zijn liefst 604 betaalbare basisgeneesmiddelen verdwenen, omdat ze niet meer rendabel zijn door besparingsmaatregelen van de overheid, gecombineerd met stijgende kosten. En dat aantal dreigt de komende jaren nog toe te nemen. Daarvoor waarschuwt Medaxes, de Belgische koepelorganisatie van bedrijven die basisgeneesmiddelen produceren. Zo moeten Belgische patiënten voor al deze honderden verdwenen medicijnen het voortaan doen met andere behandelingen die gemiddeld zo’n 10 procent meer kosten per dosis. “Het is de belastingbetaler – en dus eigenlijk ook diezelfde patiënt – die op termijn de rekening gepresenteerd krijgt”, verduidelijkt Jasmien Coenen, Managing Director van Medaxes. “Om de toegang tot betaalbare basisgeneesmiddelen voor alle Belgen vandaag en in de toekomst te verzekeren, dringt een apart financieringsbudget van de overheid zich op.” 

De Belgische overheid voorziet momenteel zo’n 5,5 miljard euro per jaar voor de terugbetaling van geneesmiddelen via het RIZIV. Hoewel de sector van de basisgeneesmiddelen – dat zijn de betaalbare medicijnen die niet meer onder een patent vallen – voor maar liefst 97 procent van alle aandoeningen een geneesmiddel kan aanbieden, gaat er slechts 40 procent van deze 5,5 miljard euro naartoe. En dat is te weinig om al deze medicijnen rendabel te blijven produceren, zo stelt Medaxes vast. De nieuwere, nog gepatenteerde geneesmiddelen krijgen daarentegen zo’n 60 procent van het budget toegewezen. Dit terwijl ze maar voor 3 procent van de aandoeningen de enige behandelingsoptie zijn.

Deze discrepantie in de financiering is de laatste jaren alleen maar groter geworden, omdat nieuwe geneesmiddelen steeds duurder zijn. Gevolg daarvan is een race to the bottom aan de andere kant van het spectrum, in de prijzen van de basisgeneesmiddelen. Meer nog: die is inmiddels zo extreem dat er de voorbije jaren gemiddeld meer dan 120 medicijnen per jaar verdwijnen, omdat ze niet meer rendabel zijn door de opeenvolgende besparingsmaatregelen. Daarom trekt de sector nu aan de alarmbel.

“Deze ‘race to the bottom’ moet zo snel mogelijk een halt worden toegeroepen, om de betaalbaarheid van onze geneesmiddelen niet in gedrang te brengen. Want sinds het verdwijnen van al deze honderden medicijnen, betaalt de belastingbetaler – dus eigenlijk ook de patiënt – ongeveer 10 procent meer per dosis voor de vergelijkbare alternatieven. Op een bevolking van bijna 12 miljoen Belgen, gaat dat natuurlijk om een zeer gepeperde rekening. Met andere woorden: de overheid werkt besparingsmaatregelen uit om de geneesmiddelenfactuur betaald te krijgen, die op het terrein net in méér uitgaven resulteren. Want de betaalbare basisgeneesmiddelen worden 'wegbespaard'. Er is dus dringend een bijsturing nodig, want dit krijg je niet meer uitgelegd.”
​Jasmien Coenen, Managing Director Medaxes

Apart budget voor basisgeneesmiddelen

De oplossing ligt voor Medaxes in het opsplitsen van het overheidsbudget voor de terugbetalingen. Momenteel is er immers maar één budget, voor zowel de basisgeneesmiddelen als de nieuwe producten die onder een patent vallen.

“Dat moeten twee aparte budgetten worden, met elk hun eigen begroting. Doen we dat niet, dan heeft elke investering in het belonen van farmabedrijven die nieuwe geneesmiddelen maken – door ze bijvoorbeeld sneller en meer terug te betalen – automatisch een desastreuze impact op de beschikbaarheid van basisgeneesmiddelen. Dan gaat innovatie dus telkens ten koste van toegankelijkheid voor het gros van de patiënten. Voor alle duidelijkheid: we zijn niet tegen het belonen van innovatie. Want die is broodnodig voor de vooruitgang van onze gezondheidszorg. Maar we moeten ervoor zorgen dat de patiënten er niet de dupe van zijn op lange termijn, doordat hun vertrouwde en betaalbare behandeling van de markt verdwijnt. Dat kan je toch moeilijk vooruitgang noemen?”
​Jasmien Coenen, Managing Director Medaxes

De koepelorganisatie benadrukt dat de tijd dringt. De huidige economische uitdagingen, zoals inflatie en de moeilijkere beschikbaarheid van grondstoffen, zorgen namelijk voor sterk stijgende kosten. Sinds 2020 is de gemiddelde kost voor het op de markt brengen van een basisgeneesmiddel al met 80 procent (!) gestegen. Terwijl de producenten weinig tot geen mogelijkheden hebben om dit door te rekenen in hun verkoopprijzen. Meer nog: die prijzen zijn door de race to the bottom in dezelfde periode met 37 procent gedaald. Bovendien waarschuwt Medaxes ook voor de impact van de demografische uitdagingen waar ons land voor staat.

“We zitten niet alleen met bevolkingsgroei in ons land, maar natuurlijk ook met vergrijzing. Die twee factoren samen zorgen ervoor dat de nood aan basisgeneesmiddelen alleen maar zal stijgen de komende jaren. Toegankelijkheid van medicatie wordt dus belangrijker dan ooit. We verwachten dan ook dringend actie van de nieuwe beleidsmakers.”
​Jasmien Coenen, Managing Director Medaxes