Commissie Misbruik in de Kerk: katholieke jeugdbeweging IJD wil dringend gezamenlijke aanpak voor grensoverschrijdend gedrag bij en seksueel misbruik van jongeren

We hebben dringend nood aan een gezamenlijke aanpak voor het toenemend grensoverschrijdend gedrag bij jongeren. Dat heeft Sofi Van Ussel, directeur van de katholieke jeugdbeweging IJD, vanmiddag gezegd in de federale Commissie Misbruik in de Kerk. IJD pleit onder meer voor een overkoepelende taskforce waarin experts uit verschillende sectoren, disciplines en overheden hun expertise bundelen en zo jongeren beter kunnen ondersteunen in de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag. Ook de aanstelling van een integriteitscommissaris en de oprichting van een centraal meldpunt zijn volgens IJD hard nodig. “Alle signalen staan vandaag op rood. Deze Commissie biedt dé kans om de bescherming van jongvolwassenen eindelijk op te voeren. De urgentie bij jongeren is enorm.”

IJD-directeur Van Ussel was deze middag uitgenodigd om te spreken in de parlementaire Commissie belast met het onderzoek naar de aanpak van seksueel misbruik in de Kerk en daarbuiten. Ze bedankte in de eerste plaats de leden van de Commissie voor de kans om de noden vanuit het veld te kunnen benoemen. Tegelijk maakte ze duidelijk dat de urgentie groeit om samen het hardnekkige maatschappelijk probleem niet alleen in te dijken, maar ook de kop in te drukken.

“Alle alarmbellen gaan vandaag af. Niet alleen binnen de kerk en organisaties die ermee verbonden zijn, ook daarbuiten. Grensoverschrijdend gedrag bij en misbruik van jongeren blijft een pijnlijk en hardnekkig probleem. We merken dit niet alleen vanuit de dagelijkse werking binnen een jongerenorganisatie zoals IJD. Ook verschillende studies drukken ons met de neus op de feiten. Uit de meest recente ‘Studie Jongeren en Gezondheid’ van de Vlaamse overheid, UGent en HSBC blijkt bijvoorbeeld dat het aandeel jongeren dat in 2022 aangaf minstens één of meerdere keren op een ongewenst seksuele manier te zijn aangeraakt liefst 26,3 bedroeg. In 2018 was dit nog ‘maar’ 18,9%. Opvallend is dat jongeren niet alleen slachtoffer worden, maar zelf ook seksueel grensoverschrijdend gedrag stellen. De toename in de rapportering is allicht deels toe te schrijven aan een verhoogde bespreekbaarheid, maar uit de praktijk en de studies zien we dat er nog belangrijke oorzaken zijn. Een gebrek aan toezicht door volwassenen, sociaal isolement en een verontrustend laag gevoel van eigenwaarde bij heel wat jongeren vormen een voedingsbodem voor grensoverschrijdend gedrag.”
​Sofi Van Ussel, Directeur IJD

Gezamenlijke aanpak

Naar aanleiding van de documentairereeks ‘Godvergeten’ voerde IJD de voorbije maanden talrijke gesprekken met jongeren, waaronder ook slachtoffers. Daaruit blijkt dat slachtoffers die geconfronteerd worden met grensoverschrijdend gedrag, niet het meest worstelen met de gepleegde feiten op zich. Wel met het feit dat velen het weten en wegkijken. IJD pleit daarom voor het investeren in de omstanders: inzetten op bewustwording van problematische machtsrelaties en het erkennen en benoemen van grensoverschrijdend gedrag. Zo kunnen jongeren en begeleiders veel sneller ingrijpen. Daarvoor is een gezamenlijke aanpak nodig.

“Als jeugdorganisatie kunnen we jongeren een veilig, luisterend oor bieden. We doen daarin wat we kunnen, maar wij zijn geen zorgverleners. Gelukkig heeft ons land de voorbije jaren op verschillende niveaus - zowel overheden, experten als organisaties - steeds beter samengewerkt, door het groeiend maatschappelijk bewustzijn. Er zijn dus al belangrijke stappen gezet in de aanpak van grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Maar tegelijk laten de recente data zien dat extra inzet noodzakelijk is, vooral op vlak van regie en coördinatie. Daarom roepen we jeugdwerkers, ouders, vrijwilligers, opvoeders en ook overheden op om samen een toegankelijk en betrouwbaar kader te creëren. Een robuust ondersteuningsnetwerk dat prioriteit geeft aan het welzijn en de veiligheid van jongeren, medewerkers en vrijwilligers. Cruciaal daarbij is de oprichting van één meldpunt voor alle jongeren tot 30 jaar, de aanstelling van een integriteitscommissaris en de oprichting van een interdisciplinaire taskforce. Die moet de beschikbare inzichten en expertise bundelen, initiatieven op elkaar afstemmen en evalueren, om vervolgens van daaruit aanbevelingen te formuleren.”
​Sofi Van Ussel, Directeur IJD

Voor de concrete invulling van de taak van deze integriteitscommissaris, verwijst IJD naar de regeringscommissaris die in 2022 in Nederland werd aangesteld. Naar analogie zou ​ deze persoon de initiatieven van de verschillende regeringen moeten coördineren tot een nationale aanpak tegen grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. De integriteitscommissaris moet daarbij functioneren als een herkenbaar boegbeeld en als motor van verandering, om zo de cultuur van grensoverschrijdend gedrag te doorbreken. Van Ussel pleit ervoor dat de commissie nog voor de ontbinding van de kamer in mei aan de volgende regering adviseert om die commissaris aan te stellen.